Τι ρόλο διαδραματίζει ο Ανώτατος Ιερός Ηγέτης, ποιες είναι οι ισχυρές του εξουσίες — και γιατί κάθε σκέψη για ανατροπή του μπορεί να πυροδοτήσει ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια και επέκταση περιφερειακών συγκρούσεων
Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, από το 1989 ο ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης του Ιράν, ελέγχει με αυταρχικό τρόπο την χώρα για πάνω από τρεις δεκαετίες. Σήμερα, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ φέρονται να απαιτούν ευθέως την απομάκρυνσή του, στο πλαίσιο της προσπάθειας αποδόμησης του αποκαλούμενου «Άξονα της Αντίστασης».
Καμία άλλη μορφή στην ιρανική πολιτική σκηνή δεν διαθέτει τέτοια εξουσία: ο Χαμενεΐ διοικεί κράτος και στρατό, έχει τον τελικό λόγο για τον πόλεμο ή την ειρήνη, ελέγχει τις στρατιωτικές και πυρηνικές δομές κι επηρεάζει καθοριστικά την εξωτερική πολιτική του Ιράν . Παρά τη διεθνή πίεση και τη στρατιωτική απειλή από Ισραήλ—και τις ΗΠΑ που δεν αποκλείουν καν «αλλαγή καθεστώτος»—ο ίδιος αρνείται να παραδώσει τη θέση του, επιμένοντας ότι το Ιρανικό έθνος θα αντισταθεί ως την τελευταία στιγμή.
Ο Μεντόρος του Χαμενεΐ ήταν ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, μορφή που καθόρισε την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 ενάντια στον σάχη, ενώσεις τις θρησκευτικές και πολιτικές εξουσίες σε ένα κράτος–θεοκρατία. Η διαδοχή μετά τον Χομεϊνί εγκαθίδρυσε τον Χαμενεΐ ως τον κορυφαίο άρχοντα.
Ιράν–ΗΠΑ: Η ανοιχτή βεντέτα συνεχίζεται
Οι ΗΠΑ δεν λησμόνησαν την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας το 1979, και έκτοτε οι σχέσεις έχουνν διαμορφωθεί ως διαχρονική εχθρότητα. Σημαντικά επεισόδια περιλαμβάνουν την κατάρριψη ιρανικού αεροσκάφους, επιθέσεις της Χεζμπολάχ σε αμερικανικές δυνάμεις, την αμερικανική στρατιωτική παρέμβαση σε σύμμαχους του Ιράν, αλλά και τη δολοφονία του Σουλεϊμανί.
Το ερώτημα που τίθεται έντονα στην παγκόσμια κοινότητα είναι: μπορεί μια στρατιωτική ενέργεια κατά του Χαμενεΐ να επιφέρει αλλαγή; Και εν προκειμένω: με ποιο κόστος; Οι αναλύσεις συγκλίνουν ότι η ανατροπή του – είτε στιγμιαία είτε με ένοπλη επέμβαση – είναι ευαίσθητο ζήτημα, με σοβαρές συνέπειες. Η αλλαγή κορυφαίας εξουσίας μπορεί να προκαλέσει εσωτερική διχόνοια, ενδοκαθεστωτικές συγκρούσεις (ιδίως μεταξύ IRGC και ρημάχων ρεφορμιστών) ή ακόμα και εμφύλιο. Η δύσκολη διαδοχή – είτε υπό μορφή συμβούλου, είτε μέσω συλλογικής ηγεσίας – μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικό κενό και υπονόμευση της κρατικής λειτουργίας.
Η κατάρρευση του καθεστώτος αναμένει ανάμειξη άλλων δυνάμεων (Ρωσία, Κίνα, αλλά και χώρες της περιοχής) που ενδεχομένως θα επιδιώξουν να εδραιώσουν νέες σφαίρες επιρροής. Εάν η εξουσία μεταφερθεί στο IRGC, είναι πιθανό η εξαγωγή εντάσεων μέσω Χεζμπολάχ, Χούθι και άλλων παραστρατιωτικών δομών να ενταθεί, επιτείνοντας την γεωπολιτική ένταση.
Το Ιρανικό καθεστώς υποφέρει από ύφεση, πληθωρισμό άνω του 40%, ενεργειακό πλέον και μαζικές διαμαρτυρίες (νοσοκομειακοί, φορτηγατζήδες, αγροτιά κ.ά.) – μια ανατροπή θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξεγέρσεις, μαζική μετανάστευση και ευρύτερη αστάθεια. Αν ο νέος ηγέτης χρησιμοποιήσει το πυρηνικό στοιχείο ως διαπραγματευτικό εργαλείο, η περιοχή μπορεί να βρεθεί σε νέο πυρηνικό αδιέξοδο — κάτι που θα οδηγήσει περαιτέρω σε στρατιωτικές αντιδράσεις από ΗΠΑ και Ισραήλ.
Tags: Αγιατολάχ Χαμενεΐ, Ιράν, πόλεμος Last modified: 23/06/2025
