Ο σκοταδισμός, όπως εκφράζεται μέσα από τις πρόσφατες δηλώσεις σχετικά με τις αμβλώσεις, έχει τις ρίζες του σε έναν συνδυασμό παραγόντων: κοινωνικούς, πολιτισμικούς, θρησκευτικούς, αλλά και σε μια γενικότερη έλλειψη εκπαίδευσης, ενσυναίσθησης και κριτικής σκέψης.
Γιατί παρατηρείται αυτό το φαινόμενο:
- Θρησκευτικές πεποιθήσεις:
Σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η θρησκεία έχει παραδοσιακά ισχυρό ρόλο, και στους 3 πρωταγωνιστές των ημερών η επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ξεκάθαρη, μέσα από παραδοχές τους, φαίνεται πως έχουν ενισχυθεί αντιλήψεις που δαιμονοποιούν ζητήματα όπως οι αμβλώσεις. Ορισμένοι αντιλαμβάνονται τη θρησκευτική ηθική και τα δόγματα ως απόλυτη αλήθεια. - Αντίδραση στον εκσυγχρονισμό:
Σε εποχές ταχύτατων κοινωνικών αλλαγών, ένα μέρος του πληθυσμού μπορεί να αισθάνεται ότι χάνει την ταυτότητά του. Ο σκοταδισμός λειτουργεί συχνά ως αντίδραση στον εκσυγχρονισμό και ως προσπάθεια να επανέλθουν σε “παραδοσιακές αξίες”. - Έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης:
Οι απόψεις αυτές συχνά προκύπτουν από έλλειψη γνώσης σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αυτοδιάθεση του σώματος και τα πραγματικά δεδομένα για τις αμβλώσεις. Όταν η εκπαίδευση δεν προάγει την κριτική σκέψη, είναι πιο εύκολο για αναχρονιστικές ιδέες να βρουν έδαφος.
Γιατί βρίσκουν κοινό:
- Κοινωνική ανασφάλεια:
Σε περιόδους κρίσεων (οικονομικές, πολιτικές, πολιτισμικές), οι άνθρωποι στρέφονται σε “απόλυτες αλήθειες” που παρέχουν αίσθηση σταθερότητας. Ο σκοταδισμός υπόσχεται απλές λύσεις και συγκεκριμένες “ηθικές” κατευθύνσεις που βοηθούν σε αυτό. - Παρελθοντολαγνεία ΄΄η (πιο ευγενικά) ρομαντικοποίηση του παρελθόντος:
Πολλοί άνθρωποι εξιδανικεύουν το παρελθόν, θεωρώντας ότι οι παραδοσιακές αξίες ήταν ανώτερες από τη σύγχρονη εποχή, και τείνουν να ταυτίζονται με τέτοιες απόψεις. - Στίγμα και έλλειψη διαλόγου:
Θέματα όπως οι αμβλώσεις συχνά αντιμετωπίζονται ως ταμπού. Η απουσία ανοιχτού και τεκμηριωμένου διαλόγου αφήνει περιθώριο για τη διαιώνιση αναχρονιστικών αντιλήψεων. Φαίνεται πως ακόμα και για θέματα και δικαιώματα που θεωρούσαμε δεδομένα, πρέπει να γίνονται συζητήσεις συνεχώς.
Τι μπορεί να γίνει:
- Εκπαίδευση: Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η κριτική σκέψη μέσα από την παιδεία, καθώς και να δίνεται έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Όπως και να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση και η απλούστατη γνώση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
- Ενημέρωση: Δημόσιες καμπάνιες που ευαισθητοποιούν για ζητήματα όπως η αυτοδιάθεση του σώματος μπορούν να αντιμετωπίσουν τέτοιες απόψεις. Μπορούν, ωστόσο, να λειτουργήσουν και ως μοχλοί συσπείρωσης για τους ενάντιους στα προφανή, δεν παύουν όμως να είναι απαραίτητες.
- Ανοιχτός διάλογος: Όσο περισσότερο συζητούνται αμφιλεγόμενα ζητήματα με σεβασμό και επιστημονικά δεδομένα, τόσο περισσότερο μπορούν να αποδομηθούν σκοταδιστικές αντιλήψεις.
